Ιστορία
Είναι συναρπαστικό να γνωρίζουμε ότι το φλάουτο θεωρείται ένα από τα αρχαιότερα μουσικά όργανα. Ένα φλάουτο από οστό, ηλικίας 19.000 ετών, χαραγμένο από οστό ενός ελαφιού, ανακαλύφθηκε σε αμπελώνες βόρεια του Krems an der Donau (Κάτω Αυστρία).
Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, το φλάουτο εμφανίστηκε σταδιακά ως ένα μουσικό όργανο ξεχωριστό από τον αυλό. Το φλάουτο της Αναγέννησης ήταν από ένα ενιαίο κομμάτι . Στην εποχή του Μπαρόκ, το γυριστό φλάουτο κατασκευάστηκε σε τρία μέρη. Κατά την κλασική περίοδο, το φλάουτο απέκτησε επιπλέον πλήκτρα.
Η πραγματική καινοτομία στην κατασκευή του φλάουτου συνέβη μετά την Κλασική περίοδο, χάρη στον Τεόμπαλντ Μπέμ (1794-1881). Αυτός ο φλαουτίστας και κατασκευαστής οργάνων έδωσε στο φλάουτο τη σημερινή του μορφή. Το 1832, ο Τεόμπαλντ Μπέμ ανέπτυξε ένα χρωματικό σύστημα πλήκτρων, λαμβάνοντας υπόψη την τοποθέτηση των οπών τονισμού μόνο βάσει ακουστικών αρχών. Οι ιστορικοί συμφωνούν ότι αυτό το σύστημα υπήρξε επίσης ως πρότυπο για το κλαρινέτο. Ωστόσο, ο Τεόμπαλντ Μπέμ δεν ήταν ο πρώτος ή ο τελευταίος που σχεδίασε ένα φλάουτο. Εντός των τελευταίων 160 ετών, το φλάουτο παρέμεινε αναλλοίωτο, με ελάχιστες προσπάθειες για την τροποποίησή του. Για παράδειγμα, οι Louis Dorus (περίπου 1860), Rudall Carte Co. (περίπου 1860), Otto Schwedler (περίπου 1890) και Alexander Murray (περίπου 1960) προσπάθησαν να βελτιώσουν τον σχεδιασμό του Μπέμ, στοχεύοντας σε ένα φλάουτο με μεγαλύτερες τεχνικές δυνατότητες, ευρύτερο δυναμικό εύρος και φωνητικό φάσμα. Ωστόσο, η κατασκευή του Μπέμ, τόσο πολύπλοκη όσο και κομψή, ευέλικτη και εύκολη στο παίξιμο, παραμένει αναλλοίωτη ως το βασικό πρότυπο στην σύγχρονη κατασκευή του φλάουτου.
Ο Τεόμπαλντ Μπέμ ήταν επίσης υπεύθυνος για την κατασκευή με χρήση μετάλλου. Τα ξύλινα φλάουτα ήταν ακόμα ευρέως διαδεδομένα μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά το σύστημα πλήκτρων του έφερε πολλές βελτιώσεις. Το άνοιγμα και η διάμετρος των οπών τονισμού δεν περιορίζονταν πλέον από το μέγεθος των χεριών και των δακτύλων του μουσικού. Όλα τα πλήκτρα μπορούσαν να φτάσουν στο εύρος ενός μέσου παίκτη, η ποιότητα του ήχου βελτιώθηκε, και το φλάουτο μπορούσε τώρα να επιβεβαιώσει τη θέση του στην ορχήστρα.
Τα μέρη του
Στο συνηθισμένο φλάουτο, το σώμα του είναι ευθύ και διαιρείται σε τρία κομμάτια. Υπάρχουν όμως και φλάουτα με καμπυλωτό σχήμα όπως το αλτο και το μπάσο φλάουτο. Τα κομμάτια του σώματος μπορεί να είναι κατασκευασμένα από διάφορα υλικά. Στο πάνω μέρος-κομμάτι, υπάρχει η οπή του εισερχόμενου αέρα. Τοποθετώντας το κάτω χείλος σας αναπαυτικά φυσάτε στο φλάουτο καθοδηγώντας τη ροή του αέρα με παρόμοιο τρόπο με το φύσημα σε ένα λαιμό μπουκαλιού. Στο άκρο του είναι το στέμμα. Μέσα σε αυτό ακριανό κομμάτι υπάρχει ο φελλός, που δεν είναι ορατός εξωτερικά. Για να είναι το φλάουτο σωστά κουρδισμένο, ο φελλός πρέπει να είναι στη σωστή θέση.
Ο ήχος ενός φλάουτου εξαρτάται κυρίως από τα μέρη του και το υλικό κατασκευής τους. Ένα καλό ασημένιο φλάουτο διαθέτει πιο ολοκληρωμένο και ποιο ποιοτικό ήχο. Όσο πιο ευγενές είναι το μέταλλο κατασκευής, όπως το ασήμι ή ο χρυσός, τόσο πιο πλήρης και κυκλικός θα ακούγεται ο ήχος σας. Ωστόσο, κάθε κομμάτι ηχεί διαφορετικά σε κάθε φλάουτο. Υπάρχουν επίσης διάφορα μεγέθη όπως το piccolo φλάουτο. Αν χρειαστεί, μπορείτε να ζητήσετε συμβουλές στο εξειδικευμένο τμήμα μας. Θα χαρούμε να σας καθοδηγήσουμε και να βρούμε μαζί αυτό που πραγματικά σας ταιριάζει.
Το κεντρικό κομμάτι του σώματος είναι εξοπλισμένο με πολλά πλήκτρα που ονομάζονται και κλειδιά. Αυτά τα πλήκτρα ελέγχουν τον αέρα στο όργανο και είναι υπεύθυνα για την τονικότητα.
Όσον αφορά τα συστήματα πλήκτρων, υπάρχουν:
Δύο τύποι κατασκευής:
- Πλήκτρα διατεταγμένα σε μια γραμμή, αναφέρονται ως σύνθεση inline.
- Εάν το πλήκτρο G μετακινηθεί προς το αριστερό δάχτυλο, τότε έχουμε το μοντέλο offset G (επίσης γνωστό ως Inline/Offset).
Και δύο τύποι πλήκτρων:
Κλειστού τύπου – Κλειστά πλήκτρα/οπές: Τα δάχτυλα πιέζουν τα κλειδιά, και αυτά με την σειρά τους κλείνουν την οπές του τόνου.
Ανοιχτού Τύπου – Πλήκτρα ανοιχτών οπών, γνωστό επίσης ως φλάουτο με δαχτυλίδια (περισσότερα για αυτό αργότερα σε αυτόν τον οδηγό).
Το τελευταίο και μικρότερο κομμάτι διαθέτει πλήκτρα για τους χαμηλότερους τόνους. Τα περισσότερα φλάουτα έχουν 13 μεγάλες και 3 μικρές οπές τόνου. Οι περισσότερες οπές κλείνονται από τα δάχτυλα κατά τη διάρκεια του παιξίματος. Επίσης διαθέτουν συνήθως 16 πλήκτρα τα οποία όταν πιέζονται κλείνουν τις οπές του τόνου.
Τύποι πλήκτρων - Ανοικτού ή κλειστού τύπου
Οι περισσότεροι επαγγελματίες παίζουν φλάουτα με ανοιχτά πλήκτρα δηλαδή ανοικτού τύπου. Τα φλάουτα με ανοιχτά πλήκτρα έχουν το πλεονέκτημα ότι ο φλουτίστας αισθάνεται τη ροή του αέρα στις άκρες των δαχτύλων του, επιτρέποντας καλύτερη αίσθηση στο παίξιμο. Επιπλέον, ένα σύστημα με ανοιχτά πλήκτρα απαιτεί πιο ακριβή τεχνική των δακτύλων, πράγμα που επιδρά θετικά στο παιξίματος του φλάουτου ταυτόχρονα όμως είναι και πολύ πιο δύσκολο στην προσαρμογή και την εκμάθηση. Για τον λόγο αυτό συνήθως τα μαθητικά φλάουτα είναι κλειστού τύπου καθώς το ζητούμενο εδώ είναι η εύκολη προσαρμογή του μαθητή σε ένα καινούργιο πνευστό όργανο παρέχοντας πιο άμεσα αποτελέσματα και μεγαλύτερη ευκολία στο παίξιμο.
Κατά την διαδικασία αγοράς, έχετε τη δυνατότητα να επιλέξετε μεταξύ ανοικτού ή κλειστού τύπου. Εάν επιλέξετε ένα φλάουτο ανοικτού τύπου, το φλάουτό σας θα έχει 5 πλήκτρα με ανοιχτές οπές στην επάνω πλευρά. Τα δάχτυλά σας θα πρέπει να καλύπτουν ακριβώς αυτές τις οπές και αυτό δεν είναι πάντα εύκολο. Το παίξιμο είναι σαφώς πιο δύσκολο σε αυτήν την περίπτωση αλλά σας αναγκάζει να υιοθετήσετε τη “σωστή” στάση των δακτύλων κατά την αναπαραγωγή. Ειδικότερα, το αριστερό δάχτυλο σας πρέπει να τεντώσει αρκετά, ειδικά εάν έχετε μικρά χέρια και το φλάουτό σας δεν έχει Offset G. Τα φλάουτα με κλειστά πλήκτρα είναι πιο εύκολα στο παίξιμο.
Μηχανισμός Split E
Πολλά φλάουτα, ιδίως στην μαθητική κατηγορία για αρχάριους, έχουν τον μηχανισμό πλήκτρων Split E. Στα φλάουτα χωρίς τον μηχανισμό αυτό, το παίξιμο του ψηλού E-ΜΙ (e3) μπορεί να είναι λίγο δύσκολο. Ο μηχανισμός Split E βελτιώνει σημαντικά την ανταπόκριση και κάνει το όργανο πιο ευκολόπεπτο. Μπορείτε να αναγνωρίσετε αν ένα φλάουτο διαθέτει αυτόν τον μηχανισμό από τον επιπρόσθετο μοχλό μεταξύ του δεύτερου πλήκτρου G και του πλήκτρου F#. Αυτός ο μοχλός κλείνει το δεύτερο πλήκτρο G όταν παίζετε το ψηλό E.
Αν παίξετε ένα ψηλό E σε ένα φλάουτο χωρίς μηχανισμό Split E, το δεύτερο πλήκτρο G παραμένει ανοιχτό. Οι περισσότεροι επαγγελματίες φλουτίστες τείνουν να μη χρησιμοποιούν τον μηχανισμό Split E, καθώς μπορούν να πετύχουν αυτές τις νότες με καλή τεχνική ακόμα και χωρίς αυτόν. Ωστόσο ο μηχανισμός Split E θεωρείται πολύ σημαντικός στα φλάουτα μαθητικής κατηγορίας καθώς καθιστούν το όργανο πιο ευκολόπεπτο στους μαθητές.
Τύποι κατασκευής - Inline ή Offset-G
Όπως προαναφέραμε υπάρχουν 2 βασική τύποι κατασκευής. Ο τύπος inline όπου θα πλήκτρα είναι παραταγμένα σε μία ευθεία γραμμή πάνω στο σώμα του φλάουτου και ο τύπος offset G όπου τα πλήκτρο – κλειδιά της G-ΣΟΛ είναι ελαφρά τοποθετημένο εκτός γραμμής. Η ιδέα πίσω από το Offset-G είναι ότι τα πλήκτρα G είναι ελαφρώς προς τα εμπρός έτσι ώστε τα δάχτυλα να μπορούν να τα φτάσουν πιο εύκολα. Στην πρώτη κατηγορία, τα πλήκτρα G ευθυγραμμίζονται με τις οπές του φλάουτου. Σε αυτά, το αριστερό δάχτυλο του χεριού μπορεί να χρειαστεί να τεντωθεί λίγο περισσότερο και να τοποθετηθεί με ακρίβεια στο πλήκτρο, ειδικά αν πρόκειται για φλάουτα με δαχτυλίδια, δηλαδή ανοικτού τύπου. Σε ό,τι αφορά τον ήχο, δεν υπάρχει αισθητή διαφορά αν παίξετε με ένα φλάουτο Inline ή Offset-G.
Υλικά κατασκευής
Μέχρι την επαναστατική σχεδίαση από τον κορυφαίο φλαουτίστα Theobald Boehm το 1847 (το κυλινδρικό Boehm φλάουτο), τα φλάουτα κατασκευάζονταν κυρίως από ξύλο. Το πρώτο φλάουτο από χρυσό εμφανίστηκε το 1869, κατασκευασμένο από τον Louis Lot. Σήμερα, η κατασκευή φλάουτου περιλαμβάνει διάφορα υλικά, όπως επιχρυσωμένο ασήμι, λευκόχρυσο, νικέλιο, ασήμι (με κράμα χαλκού, ψευδαργύρου και νικελίου), πλατίνα, παλλάδιο, νικέλιο, τιτάνιο, άνθρακα, κράμα χαλκού, ανοξείδωτο ατσάλι.
Για τους αρχάριους, υπάρχουν πιο προσιτά όργανα κατασκευασμένα συνήθως από αλουμίνιο επινικελωμένο ή επάργυρο ή και άλλα φθηνότερα μέταλλα. Τα ξύλινα φλάουτα (χρησιμοποιώντας το σύστημα Boehm) έχουν κερδίσει αρκετή δημοτικότητα τα τελευταία χρόνια και χρησιμοποιούνται σε μεγάλες συμφωνικές ορχήστρες.
Στη δεκαετία του 1990, οι κατασκευαστές φλάουτου άρχισαν να κατασκευάζουν όργανα από ανθρακονήματα. Αυτά έχουν κάποια πλεονεκτήματα στην ανθεκτικότητα και την συντήρησή τους σε σχέση με τα μεταλλικά φλάουτα αλλά είναι κάπως αμφιλεγόμενα λόγω των τονικών τους χαρακτηριστικών που αποκλίνουν από τον “κανονικό” ήχο του φλάουτου.
Καθαρισμός και συντήρηση
Η συντήρηση και ο καθαρισμός όλων των πνευστών μουσικών οργάνων είναι μία διαδικασία απαραίτητη τόσο για την καλή λειτουργία του οργάνου όσο και για την υγιεινή του ατόμου που τα χρησιμοποιεί. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν ειδικά Σετ καθαρισμού – συντήρησης της Herco για να κρατήσουν το μουσικό σας όργανο πάντα καθαρό και σε άρτια παικτική κατάσταση. Βρείτε μία μεγάλη ποικιλία καθαριστικών προϊόντων για πνευστά στην ιστοσελίδα μας www.musicpower.gr για να διατηρήσετε το φλάουτό σας πάντα σε άριστη κατάσταση.
Το φλάουτο έχει ένα εύθραυστο μηχανισμό που χρειάζεται λάδωμα και ρύθμιση σε τακτά χρονικά διαστήματα. Οι τάπες που βρίσκονται κάτω από τα κλειδιά θα πρέπει να αντικαθίστανται όταν φθείρονται. Πρέπει επίσης να αποφεύγετε να αφήνετε το φλάουτο συναρμολογημένο και εκτεθειμένο εκτός της θήκης του για πολύ καιρό, καθώς μπορεί να μαζεύει σκόνη ή ακόμη και να σκουριάσει. Επίσης, μην αποθηκεύετε τα πανιά καθαρισμού μέσα στη θήκη του φλάουτου, καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει τη συσσώρευση σκόνης στο φλάουτο γρηγορότερα και οι τάπες μπορεί να απορροφήσουν υγρασία και να υποστούν ζημιά.
Συμβουλές:
- Για το στέγνωμα του φλάουτου από τη υγρασία εσωτερικά καθαρίστε το φλάουτο με ένα καλά πλυμένο βαμβακερό πανί.
- Μην αποθηκεύετε το πανί μαζί με το φλάουτο στη θήκη, ούτε καν μέσα στο φλάουτο, εκτός αν η θήκη έχει ξεχωριστή θήκη για αυτό.
- Εάν κάνετε κάποια παύση από το παίξιμο, βάλτε το φλάουτο πίσω στη θήκη του. Είναι το ασφαλέστερο μέρος γι’ αυτό. Οι επικαλύψεις δεν θα ξεραθούν, και μπορεί να διατηρήσει τη λάμψη του.
- Ποτέ μην τοποθετείτε το φλάουτο κοντά σε πηγές θερμότητας καθώς η θερμότητα μπορεί να ξεράνει το λάδι ή την επικάλυψή του και να επηρεάσει το μηχανισμό των κλειδιών.
- Συνήθως, ένας έλεγχος από εξειδικευμένο προσωπικό μια φορά το χρόνο είναι αρκετός.
- Εάν τα πλήκτρα του φλάουτου κολλάνε χωρίς να επαναφέρονται στην αρχική τους θέση μετά το πάτημα, μπορείτε να βάλετε απαλά ένα κομμάτι χαρτί στο κάτω μέρος του πλήκτρου και κατόπιν να πιέσετε το πλήκτρο πολλές φορές ώστε να συγκεντρωθεί η υγρασία επάνω στο κομμάτι του χαρτιού. Εάν ιδρώνετε πολύ ή έχετε “υγρή” αναπνοή, τα πλήκτρα μπορεί να κολλάνε πιο συχνά και να χρειαστεί να επαναλάβετε την διαδικασία καθαρισμού.
- Καθαρίστε τα δόντια και πλύνετε τα χέρια σας πριν παίξετε.
- Ένα καινούριο φλάουτο πρέπει να ελεγχθεί και να ρυθμιστεί πλήρως μετά από έναν χρόνο. Ένα καλό φλάουτο πρέπει να συντηρηθεί σωστά από έναν επαγγελματία κάθε πέντε έως δέκα χρόνια. Θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να καθαρίζετε το όργανο κακτικά και να λαδώνετε τον μηχανισμό των κλειδιών.
Συμπέρασμα
Το φλάουτο μπορεί να παιχτεί και να ακουστεί σε ορχήστρες κλασικής μουσικής, ως σόλο όργανο αλλά και σε εναλλακτικά είδη μουσικής, στο χώρο της pop της rock, ακόμα και στην jazz.
Η εκμάθηση είναι αρκετά προκλητική χωρίς επαγγελματική καθοδήγηση. Δεν πρόκειται μόνο για την απόκτηση της απαραίτητης δεξιοτεχνίας των δακτύλων, αλλά επίσης και της τεχνικής φυσήματος και αναπνοής. Ένας δάσκαλος θα σας εξασφαλίζει τη σωστή στάση σώματος με το όργανο καθώς και όλες τις τεχνικές σωστής αναπνοής.