Για πολλούς κιθαρίστες, τα πετάλια overdrive ή distortion δεν είναι απλά εφέ που εισήχθησαν για χρωματισμό ή η ενίσχυση του ήχου. Οι τόνοι που αναπαράγουν αυτά τα πετάλια είναι μέρος του βασικού τους ήχου. Στη ροκ μουσική, είναι σπάνιο να ακούσετε έναν εντελώς καθαρό ήχο κιθάρας – ακόμα και οι ήχοι που αρχικά φαίνονται φυσική και ακέραιοι, συνήθως έχουν λίγο περισσότερο βάθος με μια πινελιά distortion. Φυσικά μιλάμε για αρκετά διακριτικούς τύπους εφέ όταν χρησιμοποιούμε τον όρο παραμόρφωση. Τα boosters, τα overdrives και τα πετάλια παραμόρφωσης εκτελούν πραγματικά διαφορετικές λειτουργίες, αν και το τελικό αποτέλεσμα είναι πάντα ένας παραμορφωμένος ήχος, είτε πρόκειται για το λεπτό ή “θυμωμένο” ήχο ή ρευστό και λυρικό όπως του Gary Moore ή του Steve Vai. Για ευκολία, θα χρησιμοποιήσουμε την παραμόρφωση ως γενικό έναν γενικο όρο και θα είμαστε πιο σαφείς όταν συζητάμε για συγκεκριμένους τύπους πεταλιών.

Τα πετάλια αυτά (boosters) αυξάνουν την ένταση του σήματος της κιθάρας, ώστε οι λυχνίες στο στάδιο της προενίσχυσης να υπεροδηγούνται έτσι ώστε η τελική έξοδος ήχου του ενισχυτή να αυξάνεται. Ορισμένοι ενισχυτές απλώς αυξάνουν την ένταση, επομένως, πολλοί κιθαρίστες προτιμούν πετάλια παραμόρφωσης τύπου overdrive, τα οποία παρέχουν μεγαλύτερο έλεγχο στα επίπεδα της εισόδου του σήματος και της έντασης.

Στα χρόνια του ’60 και του ’70, οι ενισχυτές τριπλής συχνότητας (treble boosters) ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς, και μοντέρνες εκδόσεις των κλασικών κουτιών χρησιμοποιούνται ευρέως. Εκτός από την αύξηση της έντασης, οι ενισχυτές τριπλής συχνότητας προσθέτουν επιπλέον παραμόρφωση με το να ενισχύουν τις υψηλές συχνότητες εντός του σήματος. Μεταξύ πολλών βιρτουόζων της ηλεκτρικής κιθάρας που χρησιμοποιούσαν πεταλάκια τύπου booster συγκαταλέγονται ο Brian May, ο Rory Gallagher, ο Tony Iommi και ο Ritchie Blackmore στην κλασική περίοδο των Deep Purple. Όλοι τους χρησιμοποιούσαν αυτά τα πεταλάκια για να επιτύχουν πολύ χαρακτηριστικούς ήχους.

Αυτοί είναι οι πραγματικοί διάδοχοι των πρώιμων fuzz boxes. Τα πετάλια overdrive σχεδιάστηκαν για να δημιουργήσουν τον ήχο ενός υπεροδηγημένου ενισχυτή λυχνίας χωρίς την ανάγκη για υψηλά επίπεδα έντασης.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα όπως το πετάλι MXR Distortion, που ήταν αγαπημένο του αείμνηστου Randy Rhoads της μπάντας του Ozzy Osbourne και το Electro Harmonix Big Muff. Η εταιρεία Boss άφησε το στίγμα της με το OD-1 και φυσικά το Ibanez Tubescreamer (TS808) καθιέρωσε ένα πρότυπο που πολλοί κιθαρίστες πιστεύουν ότι δεν έχει ξεπεραστεί ακόμα. Συχνά, κιθαρίστες όπως ο Stevie Ray Vaughan και Gary Moore θα διατηρούσαν χαμηλά το επίπεδο παραμόρφωσης, επιτρέποντας την αύξηση της πραγματικής έντασης. Το αποτέλεσμα είναι ένας πλούσιος, ζεστός ήχος που προσθέτει μεγαλύτερο βάθος στον ήχο του ενισχυτή.

Όπως και το Tubescreamer, τα σημερινά πετάλια παρέχουν υψηλά επίπεδα ελέγχου του σήματος, επιτρέποντάς σας να αυξήσετε τις συχνότητες του μεσαίου φάσματος και να μειώσετε συγχρόνως τις χαμηλότερες συχνότητες. Με αυτό το επίπεδο ελέγχου μπορείτε να δημιουργήσετε εξαιρετικούς διεισδυτικούς ήχους στα lead χωρίς τη σκληρή οξύτητα ενός λεπτού, ψηλότονου ήχου – εκτός αν, φυσικά, αυτό είναι ακριβώς αυτό που θέλετε…

Τα σημερινά πετάλια παραμόρφωσης παρέχουν σχεδόν απεριόριστη ισχύ χωρίς να θυσιάζουν τη θερμότητα και τον τόνο που θυμίζουν τις λυχνίες των παλαιών fuzz boxes. Υπάρχει μια ευρεία ποικιλία επιλογών διαθέσιμη για τον κιθαρίστα που αναζητά έναν εξαιρετικό και ιδιαίτερο ήχο. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτά τα πετάλια προσφέρουν λειτουργίες προσομοίωσης λυχνιών, και έτσι οι γραμμές μεταξύ overdrive και distortion γίνονται τώρα όλο και περισσότερο ασαφείς. Σε αντίθεση με τα πεταλάκια overdrives,  τα distortion δεν είναι πάντα κατάλληλα σε καταστάσεις όπου ο ενισχυτής έχει ήδη υπερφορτωθεί. Εάν επιθυμείτε αυτόν τον χαρακτηριστικό, παραμορφωμένο ήχο, μπορεί να χρειαστεί να προσαρμόσετε τις ρυθμίσεις του ενισχυτή για να αποφύγετε τον υπερβολικά σκληρό ήχο.

Η καθυστέρηση (Delay) προσομοιώνει το συχνά εμφανιζόμενο φυσικό φαινόμενο της αντήχησης και εκτός από το βάθος (Reverb), είναι πιθανότατα το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο από όλα τα πετάλια εφέ. Η τεχνολογία του delay έχει προχωρήσει σημαντικά με την πάροδο των χρόνων δημιουργώντας αρκετούς διαφορετικούς τύπους και πετάλια. Με την δυνατότητα ρύθμισης του χρόνο καθυστέρησης, ρυθμίζεται επίσης η τονικότητα του σήματος. Ένα πεταλάκι delay μπορεί να διαθέτει επίσης ρυθμίσεις για τη συχνότητα, το ρυθμό με τον οποίο ο ταλαντωτής τροποποιεί τον χρόνο καθυστέρησης, καθώς και για το ποσοστό του βάθους που επηρεάζει το σήμα. Καμιά φορά, μπορεί να υπάρχει και ρύθμιση για το σχήμα του κύματος στον ταλαντωτή.

To chorus είναι ένα εφέ που καθυστερεί τον εισερχόμενο ήχο για ένα μικρό χρονικό διάστημα και τροποποιεί το μήκος αυτής της καθυστέρησης με ένα LFO (Low Frequency Oscillator). Δημιουργεί έναν “ευρύτερο” διπλασιασμένο ήχο από ένα απλό delay καθώς οι διαρκώς μεταβαλλόμενες μικρές διαφορές στην τονικότητα και τον χρόνο μοιάζουν περισσότερο με δύο όργανα που παίζουν ταυτόχρονα. Το πεταλάκι chorus μπορεί συνεργαστεί άψογα και με φωνητικά, κιθάρα και ακόμη και μπάσο.

Το flanger είναι πολύ παρόμοιο με τo chorus, αλλά χρησιμοποιεί έναν πιο σύντομο χρόνο καθυστέρησης σε συνδυασμό με ένα LFO. Ο ήχος που προκύπτει μπορεί να είναι αρκετά μεταλλικός, αλλά λειτουργεί καλά σε κιθάρες και πλήκτρα στη σωστή ρύθμιση.

Το phaser αναράγει το σήμα με τον ίδιο τρόπο όπως το chorus και το flanger, αλλά εδώ με έναν εξαιρετικά σύντομο χρόνο καθυστέρησης, ώστε το αποτέλεσμα να είναι ελαφρώς εκτός φάσης με το εισερχόμενο σήμα. Με τις σωστές παραμέτρους, αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένα πολύ ασυνήθιστο και ψυχεδελικό ηχητικό αποτέλεσμα.

Είναι αρκετά πιθανό να δημιουργήσετε όλα αυτά τα εφέ με ένα απλό πετάλι delay, αλλά να θυμάστε ότι ενδέχεται να χρειαστείτε δύο ή περισσότερα πετάλια ταυτόχρονα, επομένως χρειάζονται ειδικές συσκευές ή εναλλακτικά μια μονάδα πολυεφέ. Επιπλέον, τα ειδικά πετάλια phazer, flanger και chorus συνήθως προσφέρουν πολύ πιο λεπτομερή έλεγχο στις αντίστοιχες παραμέτρους από ό,τι ένα βασικό πετάλι delay. Όλα είναι θέμα πειραματισμού και αναζήτησης του ήχου που κάθε κιθαρίστας έχει μέσα στο μυαλό του και προσπαθεί να αναπαράγει.

Τα loopers είναι πεταλάκια με εξαιρετικά μεγάλους χρόνους καθυστέρησης, επιτρέποντάς σας να ηχογραφήσετε ένα τμήμα μιας εκτέλεσης και να δημιουργήσετε μία λούπα επανάληψης. Χρησιμοποιώντας ένα πετάλι looper μπορείτε να ηχογραφήσετε ριφς ή μοτίβα και στη συνέχεια να παίξετε σόλο ή άλλα τμήματα πάνω σε αυτά. Αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμο κατά την εξάσκηση για μουσικούς που παίζουν μόνοι τους. Κάποια πιο εξελιγμένα μοντέλα επιτρέπουν την αποθήκευση πολλαπλών loops σε διαφορετικά layers.

Ένα από τα πιο διάσημα τραγούδια στο οποίο το wah-wah παίζει κύριο ρόλο είναι το “Voodoo Child” του Jimi Hendrix. Η κιθάρα ξεκινά αμέσως να “μιλάει” στην εισαγωγή, ένας όρος που περιγράφει άριστα το εφέ wah-wah. Και επειδή τα χέρια του κιθαρίστα είναι απασχολημένα με το όργανο, το εφέ ελέγχεται με το πόδι. Γι’ αυτό συχνά ακούμε να γίνεται λόγος για το πετάλι wah-wah, και τον τρόπο που αυτό λειτουργεί. Εάν κινήσετε το πόδι σας πάνω και κάτω με μια σταθερή κίνηση, θα ακούσετε έναν ήχο που μοιάζει με το εκφωνούμενο “wah-wah”, που δίνει το όνομά του στο συγκεκριμένο εφέ.

Όσο εντυπωσιακό και αν είναι το εφέ wah, δεν είναι και τόσο τεχνικά δύσκολο να επιτευχθεί. Εσωτερικά υπάρχει ένα φίλτρο περιορισμένης συχνοτικής περιοχής το οποίο ελέγχεται από ένα ποτενσιόμετρο και αυξάνει ένα συγκεκριμένο εύρος συχνοτήτων (σε συνεχή μετάβαση) ανάλογα με τη θέση του πεταλιού. Εάν το πετάλι βρίσκεται στη θέση της φτέρνας – ανάδυση, αυξάνονται οι χαμηλές μεσαίες συχνότητες, με αποτέλεσμα έναν ήχο αρκετά μουντό. Ενώ αν πατήσουμε πλήρως προς το μπροστινό μέρος (θέση βύθισης), το αποτέλεσμα θα είναι ένας εξαιρετικά λαμπερός και φωτεινός ήχος. Η διαδοχική εναλλαγή των θέσεων αυτών είναι αυτή που διαμορφώνει τον ήχο του μοναδικού εφέ wah-wah.

Δεν υπάρχουν περιορισμοί στο παίξιμο με ένα πετάλι wah, και ουσιαστικά μπορείτε να κάνετε ό,τι επιθυμείτε. Το κλασικό εφέ wah παράγεται απλά κινώντας το πετάλι πάνω και κάτω σε μια σταθερή ρυθμική κίνηση, κυρίως σε ρυθμούς τέταρτου ή όγδοου κατά τη διάρκεια του παιξίματος. Ένας άλλος τρόπος χρήσης του πεταλιού είναι να αφήσετε το πετάλι σε μια συγκεκριμένη θέση για να αυξήσετε ένα συγκεκριμένο εύρος συχνοτήτων. Μπορείτε να ακούσετε αυτό το εφέ να χρησιμοποιείται για να τονίσει τα μεσαία από τον Mark Knopfler στο μουντό ήχο του “Money For Nothing”. Για την αντίθετη εκδοχή του εφέ, ενεργοποιήστε το και πατήστε το κατά τη διάρκεια του παίξιμο. Αυτό οδηγεί σε έναν αιχμηρό, επιθετικό ήχο όπως στο σόλο του “Whole Lotta Love”  των Led Zeppelin.

Οι περισσότεροι κατασκευαστές πεταλιών εφέ για κιθάρα δεν συμπεριλαμβάνουν στην συσκευασία του πεταλιού το τροφοδοτικό ρεύματος. Η σωστή τροφοδοσία ενός πεταλιού με ρεύμα είναι πάρα πολύ σημαντική καθώς εξαλείφει κάθε ανεπιθύμητο θόρυβο -που συνήθως συμβαίνει με φθηνά τροφοδοτικά- αλλά και εξασφαλίζει την ασφαλή λειτουργία του πεταλιού.  Μην ανησυχείτε όμως γιατί στο ηλεκτρονικό μας κατάστημα www.musicpower.gr θα βρείτε ότι χρειαστείτε. Από τροφοδοτικά ρεύματος για ένα πεντάλ ως και πολυτροφοδοτικά για να δώσετε ρεύμα σε περισσότερα από ένα πεταλάκια έτσι ώστε να τα χρησιμοποιείτε ταυτόχρονα χωρίς κανένα πρόβλημα. Τα περισσότερα πολυτροφοδοτικά διαθέτουν ειδικές απομονωμένες – isolated εξόδους ώστε να μπορούν να παρέχουν το κατάλληλο βολτάζ σε κάθε τους έξοδο για κάθε πεταλάκι χωριστά. Πολλά μάλιστα διαθέτουν και εξόδους με διαφορετικό βολτάζ για να μπορείτε να τροφοδοτήσετε με ρεύμα και πεταλάκια με μεγαλύτερες απαιτήσεις (12V-16V) από εκείνα που συνήθως τροφοδοτούνται με 9V. Όλα τα πολυτροφοδοτικά διαθέτουν στην συσκευασία τους όλα τα απαραίτητα καλώδια σύνδεσης για τον αριθμό των εξόδων τροφοδοσίας που υποστηρίζουν. Έτσι πολύ απλά μπορείτε να χρησιμοποιείτε πολλά πεταλάκια ταυτόχρονα με ασφάλεια και χωρίς τους ανεπιθύμητους θορύβους συνδέοντας μόνο μία πρίζα!

Όλες αυτές οι επιλογές σε πεταλάκια και οι συνδυασμοί τους δημιουργούν την ανάγκη για ένα καθαρό setup, μία καθαρή επιφάνεια εργασίας, χωρίς σκόρπια καλώδια που να είναι τακτοποιημένη και να μπορεί να μεταφερθεί εύκολα στο live ή στο studio. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν τα pedal boards. Διατίθενται σε διαφορετικές διαστάσεις ανάλογα με τον αριθμό και το μέγεθος των πεταλιών που θέλετε να τοποθετήσετε επάνω τους και συνήθως συνοδεύονται από μία θήκη με επένδυση, χερούλι μεταφοράς και λουρί ώμου ώστε να μπορείτε να μεταφέρετε με ασφάλεια τα πολύτιμα πεταλάκια σας. Τα πετάλια προσκολλώνται επάνω στην επιφάνεια του pedalboard με την χρήση ειδικές ταινίας βέλκρο (velcro tape) ώστε να είναι σταθερά και να μην μετακινούνται κατά την χρήση. Στο ηλεκτρονικό μας κατάστημα www.musicpower.gr θα βρείτε επίσης μικρά σε μήκος καλώδιο τύπου patch cable με γωνιακό βύσμα κατάλληλα για τις κοντινές – γειτονικές συνδέσεις των πεταλίων μεταξύ τους. Τα περισσότερα pedalboards διαθέτουν επίσης ειδικό χώρο στην κάτω πλευρά τους για να μπορείτε να τοποθετήσετε με άνεση ένα πολυτροφοδοτικό για την παροχή τροφοδοσίας με ρεύμα σε όλα τα πετάλια που έχετε στο pedalboard.Για τον κιθαρίστα που σέβεται τον εξοπλισμό του και των χώρο του ένα pedalboard είναι πάντα απαραίτητο.

Υπάρχουν πραγματικά πολλές επιλογές σήμερα σε πεταλάκια και αν συνδυαστούν μεταξύ τους τότε κάθε κιθαρίστας μπορεί να αναπαράγει με ακρίβεια τον ήχο και τον τύπο παραμόρφωσης που έχει μέσα στο κεφάλι του. Η δοκιμή είναι ένα βασικό κομμάτι της επιλογής και γι’ αυτό καλό θα ήταν αν έχετε την δυνατότητα να δοκιμάσετε διάφορα πεταλάκια για κιθάρα σε ένα κατάστημα με πραγματικά μεγάλο stock όπως το κατάστημά μας επί της Τερζοπούλου 41, στην Κατερίνη -ένα από τα μεγαλύτερα καταστήματα μουσικών οργάνων στην Βόρεια Ελλάδα- όπου και διατηρούμε πάντα μία ευρεία γκάμα από πεταλάκια για να μπορείτε να δοκιμάσετε και να βρείτε αυτό που πραγματικά ταιριάζει στις ανάγκες σας. Σας περιμένουμε από κοντά για να γίνουμε συνοδοιπόροι σε αυτό το πανέμορφο ταξίδι μουσικής αναζήτησης.

Θα υπάρχουν πάντα οπαδοί που θα υποστηρίζουν ότι η μόνη παραμόρφωση που αξίζει είναι αυτή που προέρχεται από τις καθαρές, υπερφορτωμένες λυχνίες των ενισχυτών αλλά οι περισσότεροι κιθαρίστες αναγνωρίζουν τη δύναμη και την ευελιξία που προσφέρουν τα πετάλια σήμερα.

Μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε για να δημιουργήσετε έναν δυναμικό ήχο lead μέσω ενός ενισχυτή με ένα μόνο κανάλι, όπου το μη επεξεργασμένο σήμα είναι αρκετά καλό για ένα χαρακτηριστικό ήχο ρυθμικής κιθάρας. Ή μπορούν να προσθέσουν επιπλέον διαστάσεις στον ήχο ενός ενισχυτή με δύο κανάλια, που διαθέτει τους δικούς του ήχους για lead και ρυθμική κιθάρα – οι δυνατότητες είναι σχεδόν απεριόριστες. Το κλειδί είναι να πειραματιστείτε με διάφορα πετάλια και με τις ρυθμίσεις στα ίδια τα πετάλια. Ακόμα και τα φθηνότερα μοντέλα μπορούν να σας προσφέρουν μεγάλο έλεγχο πάνω στους ήχους που δημιουργούν, επιτρέποντάς σας να βρείτε τον δικό σας εντυπωσιακό τόνο με ένα πάτημα του ποδιού.

Ελπίζουμε να βρήκατε χρήσιμο και ενημερωτικό αυτόν τον οδηγό. Σας ευχαριστούμε που αφιερώσατε χρόνο για να το διαβάσετε – τώρα συνδέστε την κιθάρα σας, διαλέξτε το αγαπημένο σας πεταλάκι και ετοιμαστείτε να ροκάρετε σαν να μην υπάρχει αύριο.